Historia Ośrodka

HISTORIA OŚRODKA

               Wśród zacnych szkół przemyskich, kształcących młódź męską i żeńską, szczególne miejsce zajmuje Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy Nr 3 – placówka od ponad pół wieku służąca młodzieży niepełnosprawnej, realizująca obok celów dydaktycznych i wychowawczych szeroko pojęty proces rewalidacji.

            Na tablicy przed wejściem do Zakładu, od jego powstania do chwili obecnej widniały różne nazwy. Zawsze jednak w tym miejscu najważniejsze było dobro młodzieży niepełnosprawnej, która tutaj zdobywała wykształcenie, wyrównywała szanse życiowe, mogła się usprawniać i rehabilitować.

            Przyjrzyjmy się zatem historii szkoły wpisanej w historię naszego miasta i regionu.

Rok 1946 do ponurej schedy  II wojny światowej dodał ofiary zbrodniczej działalności ukraińskich nacjonalistycznych band UPA. Budynek przy ulicy Tatarskiej 4 w Przemyślu stał się w 1947 roku schronieniem dla 20 dziewcząt pochodzących z gminy Bircza. Osieroconymi i okaleczonymi przez wojnę zaopiekowało się państwo, powierzając siostrom zakonnym kształcenie zawodowe w Domu Opieki dla Dziewcząt.

            Lata 1948 i 1949 przynoszą rozwój działalności ośrodka opieki społecznej, który otrzymywał kolejno nazwy : Dom Szkolenia i Pracy, Dom Opiekuńczo-Wychowawczy dla Dziewcząt.

            Od 1948 roku można już zatem mówić o rehabilitacji zawodowej inwalidek cywilnych. Powstała wtedy bowiem dwuletnia Zasadnicza Szkoła Zawodowa o kierunku krawiectwa damskiego. Ponadto organizowano kursy przygotowujące do wielu pożytecznych profesji.

            Formularz sprawozdawczo-statystyczny na rok szkolny 1948/49 informuje o kształceniu w zawodach : krawiectwo, bieliźniarstwo, tapicerstwo, zabawkarstwo, gorseciarstwo i kołdernictwo. Dziewczęta uczyły się tutaj zawodu i jednocześnie uzupełniały wiedzę ogólną w zakresie wiadomości podstawowych w dokształcających szkołach wieczorowych. Niektóre z nich po ukończeniu szkoły podejmowały pracę w ośrodku jako pracownice fizyczne, korzystając jednocześnie z mieszkania i wyżywienia.

            Pomimo tego, że Zakład mieścił się w bardzo dużym budynku, można było wykorzystywać tylko niektóre pomieszczenia. Większość z nich była całkowicie zdewastowana przez działania wojenne, bez okien, drzwi, podłóg, pieców sanitariatów, wody, oświetlenia.

            Ówczesne kierownictwo placówki podejmuje więc starania o poprawę bazy lokalowej szkoły. W 1952 roku przeprowadzono kapitalny remont budynku przy ulicy Tatarskiej 4 za niemałą na tamte czasy kwotę około 3 milionów złotych.

            Od stycznia 1950 r. kadrę pedagogiczną ośrodka stanowią już przede wszystkim osoby świeckie. Zakładem kieruje dyrektor Kazimiera Broll. Kierownikiem szkoły krawieckiej zostaje Stanisław Andruszków. Szkoleniem obejmuje się inwalidki przybywające z całej Polski (około 100 osób), które jako absolwentki otrzymują zatrudnienie przede wszystkim w spółdzielniach inwalidów.

            Staraniem kierownictwa zakładu w roku szkolnym 1951/52 powstaje tutaj filia szkoły podstawowej.

Zachodzą zmiany w organizacji szkolenia, rehabilitacji i produkcji, ponieważ Państwowy Zakład Szkolenia Inwalidek otrzymuje statut stanowiący załącznik do rozporządzenia Ministra Pracy i Opieki Społecznej o nowej strukturze organizacyjnej szkolnictwa zawodowego.

W 1953 roku w miejsce nazwy Państwowy Zakład Szkolenia Inwalidek wprowadza się nazwę Zakład Szkolenia Inwalidek.

W omawianym okresie nie było jeszcze opracowanego systemu rehabilitacji wychowanek, chociaż już dyskutowano o potrzebie wprowadzenia zajęć z wychowania fizycznego. W celu pomocy uczennicom z uszkodzeniami fizycznymi, jak i głuchoniemym, również wtedy kształconym w Zakładzie, nawiązano kontakt z Poradnią Psychologiczną w Krakowie oraz Zarządem Głównym Związku Głuchoniemych w Warszawie.

Młodzież inwalidzka zdaje po każdym roku szkolnym egzaminy promocyjne i kwalifikacyjne. W 1953 roku uczennice po raz pierwszy złożyły egzamin kwalifikacyjny przed Komisją Egzaminacyjną powołaną zgodnie z przepisami Centralnego Urzędu Szkolenia Zawodowego, wydanymi dla normalnego szkolnictwa zawodowego. W okresie tym przebywało w szkole 120 wychowanek.

W latach 1954-1958 zmienia się dość często profil szkoleniowy Zakładu. Krawiectwo, bieliźniarstwo, tkactwo artystyczne to zawody przewidywane zarówno dla inwalidek słyszących, jak i niesłyszących. Trzyletnia szkoła zasadnicza zastępuje dotychczasową dwuletnią, co wpływa pozytywnie na przygotowanie zawodowe i ogólne absolwentek placówki. W Zakładzie tworzy się takie kierunki kształcenia, które są odpowiednie dla osób niepełnosprawnych oraz w przyszłości zapewniają absolwentkom miejsca pracy. Od maja do lipca 1954 roku placówką kieruje pełniący obowiązki dyrektora
 S. Korek. Od 1954  do 1958 roku dyrektorem  jest Władysław Stańko.

Warsztaty szkolne zaopatrywano w coraz lepszy sprzęt i narzędzia pracy.

Opiekę medyczną sprawują w Zakładzie lekarze chirurg, internista, stomatolog oraz dwie pielęgniarki. Młodzież inwalidzka korzysta z zaopatrzenia w sprzęt ortopedyczny.

W latach 1954-1958 wprowadza się do programów nauczania wychowanie fizyczne oraz ćwiczenia wyrównawcze. Szkoła  nie posiada jeszcze wprawdzie specjalistycznej sali do rehabilitacji, ale gimnastyka ogólnokondycyjna, indywidualna i usprawniająca konsultowana z lekarzem ortopedą, przynoszą wyraźne efekty. Powoli zaczyna przybywać sprzętu oraz urządzeń do usprawnienia fizycznego.

Okres szkolenia w Zakładzie kończy się egzaminem czeladniczym. Absolwentki zatrudniane są w spółdzielniach inwalidzkich, w punktach krawieckich. Trudnym problemem jest natomiast zapewnienie im mieszkania.

Dyrektorem Zakładu w okresie od 1958 do 1962 r. jest mgr Wiktor Krysa.

Następuje dalszy rozwój usprawnienia fizycznego, za które odpowiedzialne jest mgr M. Krasnopolska Zahel.

W latach 1958-1963 zakład rozwija się i wzrasta w przemyską społeczność , propagując problemy inwalidztwa oraz działając na rzecz asymilacji osób niepełnosprawnych ze środowiskiem ludzi zdrowych. Organizuje się wystawy wyrobów warsztatów szkolnych.

Trafną inicjatywą wychowawczą było też zorganizowanie praktyk wakacyjnych nie w zakładach inwalidzkich, lecz w Krakowskich Zakładach Odzieżowych. Dziewczęta, często z kompleksami na tle swego stanu zdrowia, przekonały się, ze są docenione na równi z pracownikami zdrowymi.

Szkolenie osób niepełnosprawnych stawiało przed kadrą pedagogiczną wiele złożonych i trudnych problemów. Trudności wynikały na przykład z dużej rozpiętości wieku wychowanek ( od 14 do 40 roku życia), z bardzo zróżnicowanego poziomu dotychczas zdobytej wiedzy, z różnej sprawności umysłowej i fizycznej, przyzwyczajeń, nawyków środowiskowych. Zakład odczuwał w związku z tym potrzebę zatrudnienia psychologa szkolnego. Sporadycznie korzystano z badań psychologicznych w Psychologicznej Poradni Zawodowej w Przemyślu.

Trudności w dydaktyce starano się rozwiązywać podchodząc do uczennic bardzo indywidualnie. Komisje przedmiotowe adaptowały programy nauczania do potrzeb młodzieży inwalidzkiej, opracowano program rehabilitacji zawodowej. 

W latach 1958-1963 w życiu Zakładu  dużo się zmieniło. Wielu pracowników podwyższyło swoje kwalifikacje pedagogiczne. Nastąpiła też zmiana na stanowisku dyrektora. Zmarłego Wiktora Krysę zastąpił na okres od 1.09.1962 r. do 31.08.1963 r. pełniący obowiązki dyrektora Lesław Styś.

Z początkiem roku szkolnego 1963/1964 Zakład wchodził w nowy okres działalności. Coraz dobitniej podkreślano potrzebę zmodernizowania budynku w celu przystosowania go do potrzeb osób niepełnosprawnych. Należało poprawić komunikację wewnętrzną między kondygnacjami, polepszyć warunki życia wychowanek w internacie, warunki nauki w szkole i warsztatach.

W 1964 r. dyrektorem placówki została mgr Maria Podkowa. Starania kadry szły w kierunku dalszego doskonalenia procesu dydaktyczno-wychowawczego. Podejmuje się też konkretne kroki w kierunku zmiany profilu kształcenia. W Zakładzie powstała dwuletnia Zasadnicza Szkoła Zawodowa Rachunkowości  Rolnej, w której uczyli się i chłopcy. Uczniowie ponadto na kursach przysposobienia do zawodu poznawali dziewiarstwo, modniarstwo, pisanie na maszynie.  W roku szkolnym 1965/66 Zakład posiadał już szkolnego psychologa.

Ważna dla dalszego rozwoju placówki stała się propozycja Rady Pedagogicznej odnośnie utworzenia Liceum Zawodowego. W roku szkolnym 1967/68 Zasadnicza Szkoła Rachunkowości Rolnej została przekształcona w Liceum Ekonomiczne o specjalności finanse i rachunkowość.                   

Długo oczekiwana modernizacja szkoły zakończyła się w 1974 roku oddaniem do użytku nowo wybudowanego skrzydła budynku. Poprawiła się sytuacja w internacie, dogodne pomieszczenia otrzymała biblioteka, powstały liczne gabinety przedmiotowe, wyremontowano salę gimnastyczną. Personel medyczny rozpoczął pracę w nowych pomieszczeniach. Kuchnia i jadalnia odpowiadały teraz wszelkim warunkom normowanym przepisami BHP. Zlikwidowano wiele barier architektonicznych. Zakład zyskał na funkcjonalności i estetyce.

Ostatnie dziesięciolecia funkcjonowania placówki przynoszą kolejne zmiany. Szkoła żyje, rozwija się i przekształca, zgodnie z tendencjami przeobrażeń i reorganizacji całego systemu oświaty. Od 1.01.1980 roku Zakład Szkolenia Inwalidów w Przemyślu staje się Zakładem Rehabilitacji Zawodowej Inwalidów. Jest teraz samodzielną jednostką organizacyjną i budżetową, podległą Wojewodzie Przemyskiemu. Bezpośredni nadzór nad Zakładem z upoważnienia Wojewody sprawuje Lekarz Wojewódzki w Przemyślu, który współdziała z Kuratorem Oświaty i Wychowania.  Nowy statut Zakładu zatwierdzono 31.12.1982 r.     

Od roku szkolnego 1980/81 w Zakładzie Rehabilitacji Zawodowej Inwalidów utworzono Technikum Odzieżowe, w którym absolwenci szkoły zasadniczej krawieckiej mogli kontynuować edukację, uzyskując tytuł technika odzieżowego. W tym samym roku szkolnym klasa pierwsza Liceum Ekonomicznego zmienia specjalność na ekonomikę  i organizację przedsiębiorstw. W  dalszym ciągu do zawodu krawca i dziewiarza maszynowego przysposabiają młodzież o mniejszych możliwościach intelektualnych 10-miesięczne kursy .

W sierpniu 1986 r., po dwudziestotrzyletnim okresie pracy na stanowisku dyrektora Zakładu, na emeryturę odeszła mgr M. Podkowa.

Przez kolejne lata od 1.09.1986r. do 31.08.1991r. dyrektorem placówki był doświadczony pedagog mgr Janusz Jagustyn .

            W 1988r. staraniem dyrektora J. Jagustyna w Zakładzie rozpoczęła cykl kształcenia 3 letnia Zasadnicza Szkoła Zawodowa Poligraficzna. Utworzono dwie specjalności : składacz ręczny oraz introligator. Wkrótce uczniowie  zdobywali też zawód maszynisty offsetowego. Tak zwana poligrafia cieszyła się bardzo dużym zainteresowaniem wśród młodzieży, a absolwenci znajdowali zatrudnienie w zakładach poligraficznych w Przemyślu i innych miastach kraju. Obecnie w Ośrodku nie kontynuuje się już nauki w zawodach poligraficznych, gdyż kierunek ten został przesunięty do kształcenia policealnego.

            Działalność Zakładu nastawiona była zawsze na pogodzenie możliwości fizycznych i umysłowych uczniów z wymogami systemu oświaty i zmieniającymi się oczekiwaniami rynku pracy. Zakład Rehabilitacji Zawodowej Inwalidów realizował w praktyce polski model rehabilitacji, którego twórcami byli profesorowie W. Dega i M. Weiss. Model ten polegał na prowadzeniu kompleksowej rehabilitacji osób niepełnosprawnych poprzez wielokierunkową stymulację wszelkich sfer rozwojowych. Stąd w jednym miejscu szkoła, internat, opieka lekarska, pomoc psychologiczna i socjalna, usprawnienie fizyczne w oparciu o rozbudowaną bazę rehabilitacyjną.

            Lata dziewięćdziesiąte ubiegłego wieku przynoszą dalsze zmiany w kierunkach szkolenia, wynikające z zapotrzebowania na rynku pracy, zwiększonego napływu młodzieży męskiej oraz rodzaju schorzeń przyjmowanych osób niepełnosprawnych.

W okresie tym od 1.09.1991 r. do 31.12.1999 r. dyrektorem Zakładu jest mgr Wanda Stechnij.

W roku szkolnym 1994/1995 Liceum Ekonomiczne przekształca się w również 4 letnie Liceum Handlowe o specjalności technik handlowiec.

               W 1997/98 natomiast powstaje Liceum Zawodowe o profilu pracownik administracyjno-biurowy.

            Od roku szkolnego 1999/2000 funkcjonuje w Zespole Szkół w Zakładzie 5-letnie Technikum Ekonomiczne i Handlowe. W trakcie cyklu kształcenia decyzją MEN zmienia się jego nazwa na Liceum Ekonomiczne i Liceum Handlowe.

            Od roku 1998/1999 w Zakładzie nie prowadzi się już kursów przysposobienia zawodowego.  Ważnym wydarzeniem w życiu Zakładu Rehabilitacji Zawodowej Inwalidów było otwarcie 21.03.1997r. basenu rehabilitacyjnego.

            Od 1.01.2000 r. do 8.03.2000 r. obowiązki dyrektora Zakładu pełniła mgr Elżbieta Binduga.

            Ważnym wydarzeniem w życiu szkoły było przekształcenie 1.01.2000 r. Zakładu Rehabilitacji Zawodowej Inwalidów w Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy Nr 3. Równolegle w Ośrodku zaczął funkcjonować Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej dla Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej.

            Obecnie Ośrodek kształci młodzież niepełnosprawną w wieku 15-24 lat. Uczniowie korzystają na zasadzie porozumienia z ZOZ z rehabilitacji zabiegowej, kinezyterapii, masażu, świadłolecznictwa, elektrolecznictwa i hydroterapii.

            Od 9.03.2000 r. dyrektorem SOSW jest mgr Barbara Jabłońska.

Ostatnie lata przyniosły znaczące zmiany organizacyjne w Ośrodku. Uchwałą Nr 22/2002 Rady Miejskiej w Przemyślu z dnia 31 stycznia 2002 r. zlikwidowano Liceum Zawodowe na podbudowie programowej ośmioletniej szkoły podstawowej.

            Jednocześnie uchwałą Nr 3/2002 Rady Miejskiej w Przemyślu z dnia 31 stycznia 2002r. w sprawie ustalenia planu sieci publicznych szkół ponadgimnazjalnych na terenie miasta Przemyśla z dniem 1 września 2002r. przekształca się szkoły wchodzące w skład Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego Nr 3 w Przemyślu w następujący sposób :

-        Liceum Handlowe na podbudowie ośmioletniej szkoły podstawowej w Technikum Specjalne Nr 1 o czteroletnim okresie nauczania

-        Liceum Ekonomiczne na podbudowie ośmioletniej szkoły podstawowej w I Liceum Ogólnokształcące Specjalne o 3-letnim cyklu nauczania

-        Zasadniczą Szkołę Zawodową na podbudowie ośmioletniej szkoły podstawowej w Zasadniczą Szkołę Zawodową Specjalną Nr 1 o cyklu kształcenia od 2 do 3 lat.           

      Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 12.02.2002r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych wprowadzono zajęcia rewalidacyjne dla uczniów. Są to miedzy innymi zajęcia logopedyczne, plastyczne, usprawniające na basenie.

      Dyrekcja Ośrodka wymaga od kadry ustawicznego podwyższania efektywności procesu kształcenia  i wychowania. Jednocześnie szkoła unowocześnia się i pięknieje. Dzięki zaangażowaniu i kreatywności Pani Dyrektor dokonuje się, pomimo ogólnie trudnej sytuacji oświaty w kraju, licznych modyfikacji i remontów budynku.

      W wyniku wielu starań dyrektor B. Jabłońskiej w styczniu 2002r.  wymieniono stary nie nadający się już do użytku dźwig osobowy na nowy, typu szpitalnego. Odbiór nowego dźwigu osobowego w dniu 11.02.2002r. był ważnym wydarzeniem w życiu placówki. Rok wcześniej dokonano modernizacji łazienek i sanitariatów na dwóch piętrach w internacie, w pełni dostosowując je do potrzeb osób niepełnosprawnych, zaopatrując je nawet w sygnalizację świetlno -dźwiękową. Część środków na to przedsięwzięcie pochodziła z funduszy PFRON-u , zaś głównym fundatorem był Zarząd Miasta Przemyśla.

      30 września 2001 r. zakończono wymianę pokrycia dachowego na budynku. W lipcu tego roku rozpoczęły się prace przy urządzaniu ogrodu szkolnego. Tereny rekreacyjne wokół Ośrodka cieszą obecnie oczy różnorodnością efektownych kompozycji roślinnych.

      Na przełomie 2000 i 2001 r. został wymalowany cały budynek szkoły i internatu: klasy lekcyjne, pracownie, klatki schodowe i inne pomieszczenia.

      Sukcesywnie, w miarę potrzeb, dokonuje się licznych drobnych prac remontowych. A wszystko to po to, aby kształcąca się tu młodzież miała coraz to lepsze warunki do nauki, rehabilitacji i odpoczynku.