Historia Ośrodka
HISTORIA OŚRODKA
Wśród zacnych szkół
przemyskich, kształcących młódź męską i żeńską, szczególne miejsce zajmuje
Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy Nr 3 – placówka od ponad pół wieku
służąca młodzieży niepełnosprawnej, realizująca obok celów dydaktycznych
i wychowawczych szeroko pojęty proces rewalidacji.
Na
tablicy przed wejściem do Zakładu, od jego powstania do chwili obecnej widniały
różne nazwy. Zawsze jednak w tym miejscu najważniejsze było dobro młodzieży
niepełnosprawnej, która tutaj zdobywała wykształcenie, wyrównywała szanse
życiowe, mogła się usprawniać i rehabilitować.
Przyjrzyjmy
się zatem historii szkoły wpisanej w historię naszego miasta i regionu.
Rok 1946 do ponurej schedy II wojny światowej dodał ofiary zbrodniczej
działalności ukraińskich nacjonalistycznych band UPA. Budynek przy ulicy
Tatarskiej 4 w Przemyślu stał się w 1947 roku schronieniem dla 20 dziewcząt
pochodzących z gminy Bircza. Osieroconymi i okaleczonymi przez wojnę
zaopiekowało się państwo, powierzając siostrom zakonnym kształcenie zawodowe w
Domu Opieki dla Dziewcząt.
Lata
1948 i 1949 przynoszą rozwój działalności ośrodka opieki społecznej, który
otrzymywał kolejno nazwy : Dom Szkolenia i Pracy, Dom Opiekuńczo-Wychowawczy
dla Dziewcząt.
Od
1948 roku można już zatem mówić o rehabilitacji zawodowej inwalidek cywilnych.
Powstała wtedy bowiem dwuletnia Zasadnicza Szkoła Zawodowa o kierunku
krawiectwa damskiego. Ponadto organizowano kursy przygotowujące do wielu
pożytecznych profesji.
Formularz
sprawozdawczo-statystyczny na rok szkolny 1948/49 informuje o kształceniu
w zawodach : krawiectwo, bieliźniarstwo, tapicerstwo, zabawkarstwo,
gorseciarstwo i kołdernictwo. Dziewczęta uczyły się tutaj zawodu i jednocześnie
uzupełniały wiedzę ogólną w zakresie wiadomości podstawowych w dokształcających
szkołach wieczorowych. Niektóre z nich po ukończeniu szkoły podejmowały pracę w
ośrodku jako pracownice fizyczne, korzystając jednocześnie z mieszkania i
wyżywienia.
Pomimo
tego, że Zakład mieścił się w bardzo dużym budynku, można było wykorzystywać
tylko niektóre pomieszczenia. Większość z nich była całkowicie zdewastowana
przez działania wojenne, bez okien, drzwi, podłóg, pieców sanitariatów, wody,
oświetlenia.
Ówczesne
kierownictwo placówki podejmuje więc starania o poprawę bazy lokalowej szkoły.
W 1952 roku przeprowadzono kapitalny remont budynku przy ulicy Tatarskiej 4 za
niemałą na tamte czasy kwotę około 3 milionów złotych.
Od
stycznia 1950 r. kadrę pedagogiczną ośrodka stanowią już przede wszystkim osoby
świeckie. Zakładem kieruje dyrektor Kazimiera Broll. Kierownikiem szkoły
krawieckiej zostaje Stanisław Andruszków. Szkoleniem obejmuje się inwalidki
przybywające z całej Polski (około 100 osób), które jako absolwentki otrzymują
zatrudnienie przede wszystkim w spółdzielniach inwalidów.
Staraniem
kierownictwa zakładu w roku szkolnym 1951/52 powstaje tutaj filia szkoły
podstawowej.
Zachodzą zmiany w
organizacji szkolenia, rehabilitacji i produkcji, ponieważ Państwowy Zakład
Szkolenia Inwalidek otrzymuje statut stanowiący załącznik do rozporządzenia
Ministra Pracy i Opieki Społecznej o nowej strukturze organizacyjnej
szkolnictwa zawodowego.
W 1953 roku w miejsce nazwy Państwowy Zakład
Szkolenia Inwalidek wprowadza się nazwę Zakład Szkolenia Inwalidek.
W omawianym okresie nie było
jeszcze opracowanego systemu rehabilitacji wychowanek, chociaż już dyskutowano
o potrzebie wprowadzenia zajęć z wychowania fizycznego. W celu pomocy
uczennicom z uszkodzeniami fizycznymi, jak i głuchoniemym, również wtedy
kształconym w Zakładzie, nawiązano kontakt z Poradnią Psychologiczną
w Krakowie oraz Zarządem Głównym Związku Głuchoniemych w Warszawie.
Młodzież inwalidzka zdaje po
każdym roku szkolnym egzaminy promocyjne i kwalifikacyjne. W 1953 roku
uczennice po raz pierwszy złożyły egzamin kwalifikacyjny przed Komisją
Egzaminacyjną powołaną zgodnie z przepisami Centralnego Urzędu Szkolenia
Zawodowego, wydanymi dla normalnego szkolnictwa zawodowego. W okresie tym
przebywało w szkole 120 wychowanek.
W latach 1954-1958 zmienia się dość często profil
szkoleniowy Zakładu. Krawiectwo, bieliźniarstwo, tkactwo artystyczne to zawody
przewidywane zarówno dla inwalidek słyszących, jak i niesłyszących. Trzyletnia
szkoła zasadnicza zastępuje dotychczasową dwuletnią, co wpływa pozytywnie na
przygotowanie zawodowe i ogólne absolwentek placówki. W Zakładzie tworzy się
takie kierunki kształcenia, które są odpowiednie dla osób niepełnosprawnych
oraz w przyszłości zapewniają absolwentkom miejsca pracy. Od maja do lipca 1954
roku placówką kieruje pełniący obowiązki dyrektora
S. Korek. Od 1954 do 1958 roku dyrektorem jest Władysław Stańko.
Warsztaty szkolne zaopatrywano w coraz lepszy sprzęt
i narzędzia pracy.
Opiekę medyczną sprawują w
Zakładzie lekarze chirurg, internista, stomatolog oraz dwie pielęgniarki.
Młodzież inwalidzka korzysta z zaopatrzenia w sprzęt ortopedyczny.
W latach 1954-1958 wprowadza
się do programów nauczania wychowanie fizyczne oraz ćwiczenia wyrównawcze.
Szkoła nie posiada jeszcze wprawdzie
specjalistycznej sali do rehabilitacji, ale gimnastyka ogólnokondycyjna,
indywidualna i usprawniająca konsultowana z lekarzem ortopedą, przynoszą
wyraźne efekty. Powoli zaczyna przybywać sprzętu oraz urządzeń do usprawnienia
fizycznego.
Okres szkolenia w Zakładzie
kończy się egzaminem czeladniczym. Absolwentki zatrudniane są w spółdzielniach
inwalidzkich, w punktach krawieckich. Trudnym problemem jest natomiast
zapewnienie im mieszkania.
Dyrektorem Zakładu w okresie
od 1958 do 1962 r. jest mgr Wiktor Krysa.
Następuje dalszy rozwój
usprawnienia fizycznego, za które odpowiedzialne jest mgr M. Krasnopolska
Zahel.
W latach 1958-1963 zakład
rozwija się i wzrasta w przemyską społeczność , propagując problemy inwalidztwa
oraz działając na rzecz asymilacji osób niepełnosprawnych ze środowiskiem ludzi
zdrowych. Organizuje się wystawy wyrobów warsztatów szkolnych.
Trafną inicjatywą
wychowawczą było też zorganizowanie praktyk wakacyjnych nie w zakładach
inwalidzkich, lecz w Krakowskich Zakładach Odzieżowych. Dziewczęta, często z
kompleksami na tle swego stanu zdrowia, przekonały się, ze są docenione na
równi z pracownikami zdrowymi.
Szkolenie osób
niepełnosprawnych stawiało przed kadrą pedagogiczną wiele złożonych i trudnych
problemów. Trudności wynikały na przykład z dużej rozpiętości wieku wychowanek
( od 14 do 40 roku życia), z bardzo zróżnicowanego poziomu dotychczas zdobytej
wiedzy, z różnej sprawności umysłowej i fizycznej, przyzwyczajeń, nawyków
środowiskowych. Zakład odczuwał w związku z tym potrzebę zatrudnienia
psychologa szkolnego. Sporadycznie korzystano z badań psychologicznych w
Psychologicznej Poradni Zawodowej w Przemyślu.
Trudności w dydaktyce
starano się rozwiązywać podchodząc do uczennic bardzo indywidualnie. Komisje
przedmiotowe adaptowały programy nauczania do potrzeb młodzieży inwalidzkiej,
opracowano program rehabilitacji zawodowej.
W latach 1958-1963 w życiu
Zakładu dużo się zmieniło. Wielu
pracowników podwyższyło swoje kwalifikacje pedagogiczne. Nastąpiła też zmiana
na stanowisku dyrektora. Zmarłego Wiktora Krysę zastąpił na okres od 1.09.1962
r. do 31.08.1963 r. pełniący obowiązki dyrektora Lesław Styś.
Z początkiem roku szkolnego
1963/1964 Zakład wchodził w nowy okres działalności. Coraz dobitniej
podkreślano potrzebę zmodernizowania budynku w celu przystosowania go do
potrzeb osób niepełnosprawnych. Należało poprawić komunikację wewnętrzną między
kondygnacjami, polepszyć warunki życia wychowanek w internacie, warunki
nauki w szkole i warsztatach.
W 1964 r. dyrektorem
placówki została mgr Maria Podkowa. Starania kadry szły w kierunku dalszego
doskonalenia procesu dydaktyczno-wychowawczego. Podejmuje się też konkretne
kroki w kierunku zmiany profilu kształcenia. W Zakładzie powstała dwuletnia
Zasadnicza Szkoła Zawodowa Rachunkowości
Rolnej, w której uczyli się i chłopcy. Uczniowie ponadto na kursach
przysposobienia do zawodu poznawali dziewiarstwo, modniarstwo, pisanie na
maszynie. W roku szkolnym 1965/66 Zakład
posiadał już szkolnego psychologa.
Ważna dla dalszego rozwoju
placówki stała się propozycja Rady Pedagogicznej odnośnie utworzenia Liceum
Zawodowego. W roku szkolnym 1967/68 Zasadnicza Szkoła Rachunkowości Rolnej
została przekształcona w Liceum Ekonomiczne o specjalności finanse i
rachunkowość.
Długo oczekiwana
modernizacja szkoły zakończyła się w 1974 roku oddaniem do użytku nowo
wybudowanego skrzydła budynku. Poprawiła się sytuacja w internacie, dogodne
pomieszczenia otrzymała biblioteka, powstały liczne gabinety przedmiotowe,
wyremontowano salę gimnastyczną. Personel medyczny rozpoczął pracę w nowych pomieszczeniach.
Kuchnia i jadalnia odpowiadały teraz wszelkim warunkom normowanym przepisami
BHP. Zlikwidowano wiele barier architektonicznych. Zakład zyskał na
funkcjonalności i estetyce.
Ostatnie dziesięciolecia
funkcjonowania placówki przynoszą kolejne zmiany. Szkoła żyje, rozwija się i
przekształca, zgodnie z tendencjami przeobrażeń i reorganizacji całego systemu
oświaty. Od 1.01.1980 roku Zakład Szkolenia Inwalidów w Przemyślu staje się
Zakładem Rehabilitacji Zawodowej Inwalidów. Jest teraz samodzielną jednostką
organizacyjną i budżetową, podległą Wojewodzie Przemyskiemu. Bezpośredni nadzór
nad Zakładem z upoważnienia Wojewody sprawuje Lekarz Wojewódzki w Przemyślu,
który współdziała z Kuratorem Oświaty i Wychowania. Nowy statut Zakładu zatwierdzono 31.12.1982
r.
Od roku szkolnego 1980/81 w Zakładzie Rehabilitacji Zawodowej Inwalidów utworzono Technikum Odzieżowe, w którym absolwenci szkoły zasadniczej krawieckiej mogli kontynuować edukację, uzyskując tytuł technika odzieżowego. W tym samym roku szkolnym klasa pierwsza Liceum Ekonomicznego zmienia specjalność na ekonomikę i organizację przedsiębiorstw. W dalszym ciągu do zawodu krawca i dziewiarza maszynowego przysposabiają młodzież o mniejszych możliwościach intelektualnych 10-miesięczne kursy .
W sierpniu 1986 r., po dwudziestotrzyletnim okresie pracy na stanowisku dyrektora Zakładu, na emeryturę odeszła mgr M. Podkowa.
Przez kolejne lata od 1.09.1986r. do 31.08.1991r. dyrektorem placówki był doświadczony pedagog mgr Janusz Jagustyn .
W 1988r. staraniem dyrektora J. Jagustyna w Zakładzie rozpoczęła cykl kształcenia 3 letnia Zasadnicza Szkoła Zawodowa Poligraficzna. Utworzono dwie specjalności : składacz ręczny oraz introligator. Wkrótce uczniowie zdobywali też zawód maszynisty offsetowego. Tak zwana poligrafia cieszyła się bardzo dużym zainteresowaniem wśród młodzieży, a absolwenci znajdowali zatrudnienie w zakładach poligraficznych w Przemyślu i innych miastach kraju. Obecnie w Ośrodku nie kontynuuje się już nauki w zawodach poligraficznych, gdyż kierunek ten został przesunięty do kształcenia policealnego.
Działalność
Zakładu nastawiona była zawsze na pogodzenie możliwości fizycznych
i umysłowych uczniów z wymogami systemu oświaty i zmieniającymi się
oczekiwaniami rynku pracy. Zakład Rehabilitacji Zawodowej Inwalidów realizował
w praktyce polski model rehabilitacji, którego twórcami byli profesorowie W.
Dega i M. Weiss. Model ten polegał na prowadzeniu kompleksowej rehabilitacji
osób niepełnosprawnych poprzez wielokierunkową stymulację wszelkich sfer
rozwojowych. Stąd w jednym miejscu szkoła, internat, opieka lekarska, pomoc
psychologiczna i socjalna, usprawnienie fizyczne w oparciu o rozbudowaną bazę
rehabilitacyjną.
Lata
dziewięćdziesiąte ubiegłego wieku przynoszą dalsze zmiany w kierunkach
szkolenia, wynikające z zapotrzebowania na rynku pracy, zwiększonego napływu
młodzieży męskiej oraz rodzaju schorzeń przyjmowanych osób niepełnosprawnych.
W okresie tym od 1.09.1991
r. do 31.12.1999 r. dyrektorem Zakładu jest mgr Wanda Stechnij.
W roku szkolnym 1994/1995
Liceum Ekonomiczne przekształca się w również 4 letnie Liceum Handlowe o
specjalności technik handlowiec.
W 1997/98 natomiast powstaje Liceum Zawodowe o
profilu pracownik administracyjno-biurowy.
Od
roku szkolnego 1999/2000 funkcjonuje w Zespole Szkół w Zakładzie 5-letnie
Technikum Ekonomiczne i Handlowe. W trakcie cyklu kształcenia decyzją MEN
zmienia się jego nazwa na Liceum Ekonomiczne i Liceum Handlowe.
Od
roku 1998/1999 w Zakładzie nie prowadzi się już kursów przysposobienia
zawodowego. Ważnym wydarzeniem w życiu
Zakładu Rehabilitacji Zawodowej Inwalidów było otwarcie 21.03.1997r. basenu
rehabilitacyjnego.
Od
1.01.2000 r. do 8.03.2000 r. obowiązki dyrektora Zakładu pełniła mgr Elżbieta
Binduga.
Ważnym
wydarzeniem w życiu szkoły było przekształcenie 1.01.2000 r. Zakładu
Rehabilitacji Zawodowej Inwalidów w Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy Nr 3.
Równolegle w Ośrodku zaczął funkcjonować Samodzielny Publiczny Zakład Opieki
Zdrowotnej dla Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej.
Obecnie
Ośrodek kształci młodzież niepełnosprawną w wieku 15-24 lat. Uczniowie korzystają
na zasadzie porozumienia z ZOZ z rehabilitacji zabiegowej, kinezyterapii,
masażu, świadłolecznictwa, elektrolecznictwa i hydroterapii.
Od
9.03.2000 r. dyrektorem SOSW jest mgr Barbara Jabłońska.
Ostatnie lata przyniosły znaczące zmiany
organizacyjne w Ośrodku. Uchwałą Nr 22/2002 Rady Miejskiej w Przemyślu z dnia
31 stycznia 2002 r. zlikwidowano Liceum Zawodowe na podbudowie programowej
ośmioletniej szkoły podstawowej.
Jednocześnie
uchwałą Nr 3/2002 Rady Miejskiej w Przemyślu z dnia 31 stycznia 2002r. w
sprawie ustalenia planu sieci publicznych szkół ponadgimnazjalnych na terenie
miasta Przemyśla z dniem 1 września 2002r. przekształca się szkoły wchodzące w
skład Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego Nr 3 w Przemyślu w następujący
sposób :
-
Liceum Handlowe na podbudowie ośmioletniej szkoły podstawowej w
Technikum Specjalne Nr 1 o czteroletnim okresie nauczania
-
Liceum Ekonomiczne na podbudowie ośmioletniej szkoły podstawowej w I
Liceum Ogólnokształcące Specjalne o 3-letnim cyklu nauczania
-
Zasadniczą Szkołę Zawodową na podbudowie ośmioletniej szkoły
podstawowej w Zasadniczą Szkołę Zawodową Specjalną Nr 1 o cyklu
kształcenia od 2 do 3 lat.
Rozporządzeniem
Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 12.02.2002r. w sprawie
ramowych planów nauczania w szkołach publicznych wprowadzono zajęcia
rewalidacyjne dla uczniów. Są to miedzy innymi zajęcia logopedyczne,
plastyczne, usprawniające na basenie.
Dyrekcja Ośrodka wymaga od kadry ustawicznego podwyższania
efektywności procesu kształcenia i
wychowania. Jednocześnie szkoła unowocześnia się i pięknieje. Dzięki
zaangażowaniu i kreatywności Pani Dyrektor dokonuje się, pomimo ogólnie trudnej
sytuacji oświaty w kraju, licznych modyfikacji i remontów budynku.
W wyniku wielu starań dyrektor B. Jabłońskiej w styczniu
2002r. wymieniono stary nie nadający się
już do użytku dźwig osobowy na nowy, typu szpitalnego. Odbiór nowego dźwigu
osobowego w dniu 11.02.2002r. był ważnym wydarzeniem w życiu placówki. Rok
wcześniej dokonano modernizacji łazienek i sanitariatów na dwóch piętrach w
internacie, w pełni dostosowując je do potrzeb osób niepełnosprawnych,
zaopatrując je nawet w sygnalizację świetlno -dźwiękową. Część środków na to
przedsięwzięcie pochodziła z funduszy PFRON-u , zaś głównym fundatorem był
Zarząd Miasta Przemyśla.
30 września 2001 r. zakończono wymianę pokrycia dachowego na
budynku. W lipcu tego roku rozpoczęły się prace przy urządzaniu ogrodu
szkolnego. Tereny rekreacyjne wokół Ośrodka cieszą obecnie oczy różnorodnością
efektownych kompozycji roślinnych.
Na przełomie 2000 i 2001 r. został wymalowany cały budynek
szkoły i internatu: klasy lekcyjne, pracownie, klatki schodowe i inne
pomieszczenia.
Sukcesywnie, w miarę potrzeb, dokonuje się licznych drobnych
prac remontowych. A wszystko to po to, aby kształcąca się tu młodzież
miała coraz to lepsze warunki do nauki, rehabilitacji i odpoczynku.